گرمای هوا از دلایل بی‌اشتهایی است، بنابراین برای جلوگیری از گرمازدگی و بهتر شدن اشتها، باید الگوی تغذیه خود را متناسب با فصل تغییر دهید.
بعضی روز‌ها به جای مصرف هر نوع خوراکی، فقط آب خنک می‌چسبد. همان روز‌هایی که احساس می‌کنیم گرمای هوا درحال ذوب‌کردن تک‌تک سلول‌های ماست. همان روز‌های گرمی که وقتی به هر نوع غذا یا تنقلاتی فکر می‌کنیم ـ حتی خوراکی‌هایی که همیشه آنها را دوست داشته‌ایم، اما به مصرف هیچکدام از آنها میل نداریم. گرمای هوا از دلایل بی اشتهایی است؛ بنابراین برای جلوگیری از گرمازدگی و بهتر شدن اشتها، باید الگوی تغذیه‌ای را متناسب با فصل تغییر داد. از این رو با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
افزایش دمای هوا از دلایل اصلی تعرق و درنتیجه، تبخیر آب بدن است. این مسأله باعث ایجاد اختلال در عملکرد سلول‌ها شده و از طرفی تعادل املاح بدن را به هم می‌زند. دکتر محمدرضا وفا به نشانه‌های تاثیر گرما روی وضعیت بدن اشاره کرده و می‌گوید: «سردرد و سرگیجه از نشانه‌های شاخص کم‌آبی و به‌هم‌خوردن تعادل آب و الکترولیت‌های بدن است. اگر کمبود آب بدن برطرف نشود، کم‌آبی می‌تواند باعث بروز دیگر واکنش‌ها نسبت به کم‌آبی شود که از آن جمله می‌توان به یبوست، خشکی لب‌ها، چروک‌خوردن پوست و کاهش یا افزایش فشار خون و غش اشاره کرد.»
دکتر وفا ادامه می‌دهد: «به همین دلیل باید رژیم غذایی روزانه، متناسب با فصل تنظیم شود تا شاهد تهدید سلامت بدن نباشیم. تغذیه سبک و تأمین آب کافی، دو اصل مهم در برنامه غذایی فصل‌های گرم سال است.»
سبز و خنک باشید
اگر در ظهر تابستان، یک لیوان خیار و سکنجبین آماده باشد و یک پرس چلوکباب، کدام‌یک را انتخاب می‌کنید؟ به احتمال زیاد گرسنه هستید و چلوکباب گزینه اصلی شماست. اما در فصل تابستان باید برنامه‌غذایی را سبک کرد و به جای خوردن غذا‌های سنگین و دیرهضم، خوراکی‌های سبک، مغذی و زودهضم را انتخاب کرد. دکتر وفا درباره مصرف میوه و سبزی می‌گوید: «سبزی‌ها و میوه‌ها از بهترین منابع دریافت آب کافی، املاح و ویتامین‌ها بوده و از طرفی به آسانی هضم می‌شوند. نکته مهم درباره میوه و سبزی‌ها این است که آب موجود در این خوراکیها، تا مدت زمان مناسبی، بدن را سیراب می‌کند.»
این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: «مصرف میوه‌های شیرین مانند سیب، زردآلو، گیلاس و... به تنظیم میزان قند خون و مصرف سبزی‌های پهن برگ مانند انواع کلم، کاهو، اسفناج و... به‌تأمین آب کافی کمک می‌کنند. از سوی دیگر میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی فیبر بوده و مانع بروز یبوست در فصل گرما می‌شود. نکته مهمی که همیشه باید مدنظر قرار داد، تنوع مصرف میوه و سبزی است. با رعایت تنوع غذایی، موا دمغذی مختلف و کافی در اختیار بدن قرار می‌گیرد. مصرف روزانه میوه و سبزی را تا هشت وعده در روز افزایش دهید.»
تابستان را خانگی باشید
گرمای هوا به حدی است که بهتر است تا حد ممکن از منزل خارج نشوید. علاوه‌بر این‌که استفاده از ماسک برای جلوگیری از ابتلا به کرونا، عاملی برای تشدید احساس گرما و افزایش میزان تعرق به ویژه در ناحیه صورت و تحریک پوست است. از سوی دیگر وقتی بیرون از منزل می‌روید، امکان دسترسی به غذای سالم کمتر است؛ بنابراین خطر گرمازدگی و افت فشار خون ناشی از دسترسی نداشتن به نوشیدنی و غذای سالم بیشتر است. دکتر وفا توصیه می‌کند: «در تابستان، حتما غذای خانگی مصرف کنید. مواد اولیه را به شکل بخارپز یا کباب‌شده پخته و سعی کنید هر روز غذای تازه بپزید. هرچه میزان روغن مصرفی کمتر باشد، غذا سالم‌تر بوده و از طرفی عطش، کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر غذا‌های چرب باعث کندشدن روند هضم و جذب موادغذایی و بروز مشکلات گوارشی مانند اسهال و استفراغ می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «ادویه‌ها نیز از دیگر عوامل محرک بدن در فصل تابستان هستند. به‌همین علت بهتر است در مصرف ادویه‌ها به‌ویژه انواع تند یا دارای طبع گرم در طبخ غذا استفاده نکنید.» دکتر وفا اضافه می‌کند: «سعی کنید سهم بیشتری از رژیم غذایی روزانه را به استفاده از سبزی‌ها، گوشت‌های زودهضم مانند مرغ و ماهی و انواع سالاد اختصاص دهید.»
خنک‌ها را بشناسید
نوشیدن یک فنجان خاکشیر و آبلیمو یا شربت سکنجبین یا شربت آبلیمو، آب روی آتش گرمای درون است. این نوشیدنی‌ها علاوه بر رفع تشنگی، مانع از گرمازدگی می‌شود. دکتر وفا توضیح می‌دهد: «مصرف نوشیدنی‌های خنک طبیعی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. این نوشیدنی‌ها علاوه‌بر تامین آب بدن، به دلیل ترکیب‌های مفیدی که دارند، مانع گرمازدگی شده و به عملکرد بهتر دستگاه گوارش نیز کمک می‌کنند.»
اصرار نداشته باشید
«گاهی میل به غذا ندارید. در این شرایط به هیچ عنوان تلاشی برای مصرف غذا نکنید.» دکتر وفا تصریح می‌کند: «یکی از واکنش‌های بدن در مقابل گرمازدگی و اختلال در هضم و جذب غذا، بی اشتهایی است؛ بنابراین به جای مصرف غذا، شربت خنک با طعم ملس یا به سمت ترش، بنوشید. پس از بازگشت اشتها به مقدار کم غذای بسیار سبک مصرف کنید.» او در پایان تأکید می‌کند: «زمان بیرون رفتن از منزل، حتما یک بطری آب یا شربت خاکشیر یا آبلیمو همراه داشته‌باشید.»
در گرما دور این‌ها را خط بکشید
با تغییر فصل، باید بعضی از رفتار‌ها را تغییر داده یا کلا کنار بگذاریم. دکتر محمدرضا وفا، این موارد را به این شرح فهرست می‌کند:
یخ ننوشید: اگر بسیار تشنه هستید و عرق کرده‌اید، از نوشیدن آب بسیار خنک خودداری کنید. به این علت که نوشیدن آب بسیار خنک در این شرایط باعث بروز اختلال گوارشی و آسیب به گلو و حنجره می‌شود.
کافئین ننوشید: چای، قهوه و تمام نوشیدنی‌های حاوی دانه قهوه و کولا حاوی کافئین بالایی هستند. این ترکیب باعث تشدید تشنگی می‌شود. نوشیدن این نوشیدنی‌ها را به حداقل رسانده و چای را نیز کمرنگ مصرف کنید.
صنعتی نخرید: موادغذایی کنسروی، آبمیوه‌های صنعتی، انواع نوشابه، گوشت‌های فرآوری شده و غذا‌های نیمه‌آماده علاوه‌بر این‌که به علت احتمال وجود نگه‌دارنده‌های غذایی سالم نیستند، افزودنی‌های موجود در این خوراکیها مانند انواع ادویه، نمک، شکر و... باعث تشدید تشنگی می‌شود.
فعلا رژیمهای سخت ممنوع: در طول تابستان یا کمی پیش از آن، بسیاری افراد برای داشتن اندامی زیبا، رژیمهای غذایی سخت و نامناسبی را رعایت می‌کنند. این نوع رژیمهای غذایی اگرچه ممکن است در کوتاه مدت، شما را به هدف برسانند؛ ولی باعث کاهش و از بین رفتن ذخایر بدن شده و سلول‌ها را به شدت تشنه و گرسنه می‌کنند؛ بنابراین در فصل تابستان با مشکلاتی مانند سرگیجه دائمی، سردرد، افت فشار خون، اسهال یا یبوست دست به گریبان خواهیدشد.
سنگین‌ها را سبک کنید: از مصرف وعده‌های غذایی دیرهضم و سنگین به‌ویژه در وعده شام، مصرف شیرینی‌ها و کیک‌های خامه‌ای، خوراکی‌های حاوی شیرینی افزودنی، تنقلات چرب، شور و شیرین پرهیز کنید.
منبع:روزنامه جام جم