برخی افراد زمانی که به سن قانونی 18 سال می‌رسند به هر دلیلی قصد تغییر در شناسنامه خود را دارند. شناسنامه سند رسمی است که برای تغییر در آن نیاز به تایید و تصویب مراجع صالح است.
افرادی که قصد تغییر نام خانوادگی خود را دارند، هم خود باید دارای شرایطی باشند و هم نام خانوادگی که قصد تغییر آن را دارند.
اولین نکته کلی مهم درباره شرایط تغییر نام خانوادگی این است که اصل بر ثابت بودن نام خانوادگی اشخاص در شناسنامه است و طبق ماده 997 قانون مدنی هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد و طبق ماده 40 قانون ثبت احوال کشور تغییر نام خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال است.
در ماده 8 قانون ثبت احوال بیان شده: «اسناد ولادت و مرگ و شناسنامه و برگ ولادت و گواهی ولادت و اعلامیه‌ها و اطلاعیه‌ها و دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی از اسناد رسمی است و تا زمانی که به موجب تصمیم هیأت حل اختلاف یا رأی دادگاه بر حسب مورد تصحیح یا باطل نشده به قوت خود باقی است.»
افرادی که قصد تغییر نام خانوادگی خود را دارند باید دارای شرایط ذیل باشند:
ـ اشخاص 18 سال به بالا
ـ اشخاص کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند.
ـ پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.
ـ قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
زمانی که فردی دارای شرایط تغییر نام خانوادگی فوق از لحاظ سن قانونی و غیره بود می‌تواند اقداماتی در زمینه تغییر نام خود انجام دهد. نام خانوادگی افراد متقاضی باید دارای شرایطی باشد که طبق ایین نامه اجرایی ماده 40 قانون ثبت احوال به شرح ذیل است:
ـ نام خانوادگی از واژه‌های نامناسب نباشد.
ـ نام خانوادگی بیش از دو کلمه نباشد.
ـ نام خانوادگی از واژگان خارجی نبوده یا با آن ترکیب نشده باشد.
ـ نام خانوادگی از کلمات مذموم و یا مغایر با ارزش‌های فرهنگ اسلامی نباشد.
ـ نام خانوادگی از واژه‌های منسوب به مناصب یا القاب و عناوین نباشد.
ـ نام خانوادگی از اسامی محل یا منسوب به محل و نامناسب نباشد.
ـ هرگاه محکومیت جزایی مؤثر برای یکی از افراد خانواده پیش بیاید و داشتن آن نام خانوادگی موجب ننگ و سرافکندگی باشد.
ـ هرگاه تغییر نام خانوادگی به منظور وحدت با نام خانوادگی پدر، جد پدر، فرزند، برادر، خواهر و عمو باشد.
ـ تغییر نام خانوادگی به منظور وحدت با نام خانوادگی مردی که مادر پس از فوت پدر طفل طبق مقررات ایران رسماً با او ازدواج نموده با رعایت سایر مقررات مربوطه بلااشکال است.
مرجع صالح برای تغییر نام خانوادگی که هر فردی باید اقدامات خود را از آنجا شروع کند، همانند سابق نیست، بلکه اخیرا هیات عمومی دیوان عدالت اداری در رایی که صادر کرده است، با حذف مراجعه به دادگاه تغییری در پروسه تغییر نام ایجاد کرد که موجب سهولت در امر مراجعه به مرجع صالح برای تغییر نام خانوادگی برای افراد شده است.
فرد متقاضی با در دست داشتن مدارک لازم می‌تواند برای تقاضای خود به سازمان ثبت احوال شهرستان محل صدور شناسنامه مراجعه نماید.
منبع: نورنیوز
اَللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّـل فَـرَجَهُم