شوراهای حل اختلاف اگر چه یک مرجع شبه قضایی در کنار تشکیلات دادگستری محسوب می‌شوند اما مطابق قانون، تنها صلاحیت رسیدگی به دعاوی مالی با خواسته تا 200 میلیون ریال و برخی دعاوی غیرمالی را دارند.
آرای صادره از سوی شوراهای حل اختلاف که یک مرجع شبه قضایی هستند مانند آرای صادره از دادگاه‌ها، لازم‌الاجرا است و بر همین اساس نیز در برخی موارد قابلیت تجدیدنظرخواهی دارد.
شوراهای حل اختلاف مطابق قانون، تنها صلاحیت رسیدگی به دعاوی مالی با خواسته تا 200 میلیون ریال و برخی دعاوی غیرمالی را دارند و آرای صادره از این شورا‌ها هم مانند دادگاه‌ها لازم‌الاجرا بوده و بر همین اساس نیز در برخی موارد قابلیت تجدید نظرخواهی دارد.
یکی از ویژگیهای مهم شوراهای حل اختلاف، رسیدگی به پرونده‌های کوچک و خواسته‌های خرد است به همین دلیل نیز تلاش برای صلح و سازش در این پرونده‌ها و جلوگیری از طرح آنها در مراجع قضایی از جمله کارکرد‌هایی است که برای این شورا‌ها پیش بینی شده است.
البته این کارکرد مانعی برای اعتراض محکومین نسبت به آرای شوراهای حل اختلاف ایجاد نمی کند .در حقیقت، آرایی که در این شورا‌ها صادر می‌شود مواردی از قبیل جرایم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی، امور خلافی مربوط به تخلفات راهنمایی و رانندگی، دعاوی مالی، دعاوی مربوط به تخلیه ملک از سوی مستأجرین، صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن و ادعای اعسار از پرداخت محکوم‌به است.
اگر فردی تصور کند که از رأی صادره از سوی شورای حل اختلاف متضرر شده یا آن را منصفانه نمی‌داند، می‌تواند از این رأی به مرجع تجدیدنظر پیش بینی شده برای احکام شورا‌ها اعتراض کند.
در خصوص آرایی از شوراهای حل اختلاف که قابل تجدیدنظرخواهی است، باید گفت: مطابق ماده 27 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب سال 1394 ، تمام آرای صادره موضوع ماده 9 این قانون ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی است. مرجع تجدیدنظر از آرای قاضی شورا، حسب مورد، دادگاه عمومی حقوقی یا کیفری در همان حوزه قضایی است.
چنانچه مرجع تجدیدنظر، آرای صادره را نقض کند، رأساً مبادرت به صدور رأی می‌کند. این رأی، قطعی است و اگر رسیدگی به موضوع در صلاحیت مرجع دیگری باشد، پرونده را به مرجع صالح ارسال می‌کند.
موضوع مهم در این بخش توجه به این ن‌ته است که آرای منتهی به صلح و سازش در شوراهای حل اختلاف قابل اعتراض نیست
در ماده 24 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب سال 1394 آمده است، «در صورت حصول سازش میان طرفین، چنانچه موضوع در صلاحیت شورا باشد، گزارش اصلاحی صادر و پس از تأیید قاضی شورا به طرفین ابلاغ می‌شود. در غیر این صورت موضوع سازش و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده در صورت مجلس منعکس و مراتب به مرجع قضایی صالح اعلام می‌شود.»
وظیفه اصلی شوراهای حل اختلاف، چنانکه از اسم آن مشخص است، ایجاد صلح و سازش میان اصحاب دعوی است و در مواردی که پرونده با صلح و سازش ختم می‌شود، شورا باید گزارش اصلاحی صادر کند. مطابق تبصره یک ماده 27 این قانون، گزارش اصلاحی شورا قابل اعتراض نبوده و قطعی است.
بر اساس تبصره‌های 2 و 3 این ماده نیز، هرگاه رأی مرجع تجدیدنظر در مقام رد صلاحیت شورا باشد، رسیدگی ماهوی انجام و رأی اخیر به‌عنوان رأی شعبه بدوی تلقی می‌شود و حسب مورد مطابق مقررات آیین دادرسی مدنی و کیفری قابل تجدیدنظر است. همچنین هزینه دادرسی در مراحل تجدیدنظرخواهی حسب مورد بر اساس هزینه دادرسی طرح دعوی در آن مرجع خواهد بود.
منبع: نورنیوز
اَللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّـل فَـرَجَهُم