مرگ جزئی از زندگی ماست. کودکان درباره‌ی مرگ آگاهند و گاه، شاید این موضوع باعث شگفتی‌مان شود.
بنابر اعلام کتاب هدهد، گفتگو کردن درباره مرگ، آن هم با کودکان بسیار سخت است و افراد زیادی از صحبت کردن در این زمینه اجتناب می‌کنند. با وجود این، مرگ جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی است و مسؤلیت ما آگاه کردن کودکان است و اینکه بدانند صحبت کردن درباره‌ی مرگ هیچ اشکالی ندارد.
اینکه کودکان چگونه با این فقدان کنار می‌آیند به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله سن، نزدیکی آنها با فرد متوفی و حمایت‌هایی که از آنها می‌شود.
در ادامه، راهکارهایی ذکر شده است که استفاده از آنها می‌تواند در غلبه کودک بر ناراحتی مرگ نزدیکان کمک کند:
هنگام صحبت کردن درباره مرگ، از کلمات ساده و واضح استفاده کنید
هنگامی که خواستید خبر فوت کسی را به کودکتان بدهید این کار را با ملاحظه انجام دهید. هنگام توضیح دادن مفهوم مرگ برای کودکان از کلمات ساده استفاده کنید. برای مثال: «خبر بدی برات دارم که می‌خوام بهت بگم. مادربزرگ امروز مُرد.» لحظه‌ای مکث کنید تا کودک حرف شما را درک کند.
به او گوش داده، دلداری‌اش دهید
کودکان در برابر خبر مرگ، واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. بعضی از بچه‌ها گریه می‌کنند، بعضی دیگر شروع به سؤال کردن می‌کنند و برخی هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهند. در هر حال، در کنار کودک خود باشید، او را در آغوش بگیرید و دلداری‌اش دهید.
احساسات را به زبان بیاورید
بچه‌ها را تشویق کنید که در روزها، هفته‌ها و ماه‌های پس از فقدان هر آنچه را فکر می‌کنند و احساس می‌کنند، به زبان آورند. درباره‌ی احساسات خود حرف بزنید. این کارِ شما به بچه‌ها کمک می‌کند آگاه شوند و با احساسات‌شان راحت‌تر کنار بیایند.
جملاتی از این قبیل بگویید: «می‌دونم که خیلی ناراحتی. من هم ناراحتم. ما هر دو مامان‌بزرگ رو خیلی دوست داشتیم. اون هم ما رو خیلی دوست داشت.»
به کودک خود بگویید که چه تغییراتی در انتظارش است
اگر مرگ یکی از عزیزانِ شما به معنای ایجاد تغییر در زندگی فرزندتان است، با توضیح آنچه قرار است اتفاق بیفتد، نگرانی‌ها یا ترس‌هایش را برطرف کنید. برای مثال «عمه سارا میاد مدرسه دنبالت، همونطور که قبلا مامان‌بزرگ می‌اومد.
من باید چند روز پیش بابابزرگ بمونم. تو و بابا خونه می‌مونین و مواظب همدیگه هستین. البته من هم هر روز باهاتون تلفنی حرف می‌زنم و یکشنبه هم برمی‌گردم.»
درباره مراسم و تشریفات توضیح دهید
به کودکان اجازه دهید تا در مراسم سوگواری، تدفین و یادبود شرکت کنند. قبل از مراسم به کودک بگویید که چه اتفاقی قرار است بیفتد. برای مثال «آدم‌هایی که مامان‌بزرگ رو دوست داشتن میان اونجا. همه دعا می‌کنیم و درباره‌ی زندگی مامان‌بزرگ حرف می‌زنیم. آدم‌ها ممکنه گریه کنن و همدیگر رو بغل کنن.
اونها جملاتی مثل «تسلیت می‌گم» یا «غم آخرتون باشه» رو به زبون میارن. اینها حرف‌هاییه که آدم‌ها از روی ادب و مهربونی به ما می‌زنن. ما هم بهشون می‌گیم «متشکرم» یا «مرسی که اومدین». «اگه بخوای، می‌تونی پیش من بمونی و دستم رو بگیری.»
شاید لازم باشد درباره خاکسپاری توضیح دهید
برای مثال «بعد از تشییع جنازه تو قبرستون، خاکسپاری انجام می‌شه. بدن فرد داخل کفنه، که با مراسم ویژه‌ای دفن می‌شه. مثل یه خداحافظی غم‌انگیز می‌مونه و آدم‌ها گریه می‌کنن.»
عقاید خانواده خود را درباره آنچه پس از مرگ برای روح فرد اتفاق می‌افتد، با کودک در میان بگذارید.
به کودک توضیح دهید که بعد از این تشریفات، مردم احساس بهتری خواهند داشت. برای مثال «همه با هم غذا می‌خوریم، می‌خندیم، حرف می‌زنیم و همدیگه رو بغل می‌کنیم. درباره‌ی خاطرات خوبی که با مامان‌بزرگ داشتیم حرف می‌زنیم و این کنار هم بودن باعث می‌شه آدم‌ها احساس بهتری داشته باشن.»
به کودک خود وظیفه‌ای بدهید
داشتن وظیفه‌ای کوچک به بچه‌ها کمک می‌کند تا بر موقعیت ناآشنا و حساسی مانند مراسم تشییع جنازه یا یادبود تسلط داشته باشند. برای مثال، کودکِ خود را به خواندن شعر، انتخاب ترانه‌ای برای مراسم، جمع‌آوری چند عکس یا ساختن چیزی دعوت کنید. اجازه دهید بچه‌ها خود تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند مشارکتی در این مراسم داشته باشند یا خیر.
به کودک کمک کنید تا فرد متوفی را به خاطر بسپارد
در روزها و هفته‌های بعد، فرزندتان را تشویق کنید تا از فرد فوت‌شده نقاشی بکشد یا داستان‌های مورد علاقه‌ی او را بنویسد. از به زبان آوردن نام متوفی خودداری نکنید. یادآوری و به اشتراک گذاشتن خاطرات خوب به بهبود غم و اندوه کمک می‌کند و احساسات مثبت را فعال می‌کند.
به احساسات کودک با آرامش پاسخ دهید
به عواطف کودک توجه کنید. درباره اینکه چه احساسی دارد سوال کنید و به حرف‌هایش گوش دهید. به او بگویید که بعد از مرگ یکی از عزیزان، مدتی زمان میبرد تا دوباره احساس بهتری داشته باشد.
شاید برخی بچه‌ها به‌طور موقت، در خوابیدن یا تمرکز کردن بر تکالیفشان مشکل داشته باشند یا احساس ترس و نگرانی کنند. گروه‌های پشتیبانی و مشاوره یا خواندن کتاب با موضوع توضیح مرگ برای کودکان می توانند به کودکانی که به حمایت بیشتری نیاز دارند، کمک کنند.
به کودکتان کمک کنید احساس بهتری داشته باشد
راحتی کودک خود را فراهم کنید، بیش از اندازه به احساسات غم‌انگیز فکر نکنید. بعد از چند دقیقه صحبت کردن و گوش دادن به حرف‌های او، به سراغ فعالیت یا موضوعی بروید که به کودک شما کمک می‌کند حال بهتری را تجربه کند. با هم بازی کنید، کاردستی بسازید، آشپزی کنید یا به جایی بروید.
به کودک خود فرصت دهید بهبود یابد
سوگواری فرایندی است که به‌مرور زمان اتفاق می‌افتد؛ بنابراین به طور مداوم با کودک خود مکالمه کنید تا متوجه شوید او چه احساسی دارد و چه کار می‌کند.
بهبود یافتن به معنای فراموش کردن عزیز از دست رفته نیست؛ بلکه به این معناست که متوفی را با عشق به یاد بیاوریم و اجازه دهیم خاطرات عاشقانه، احساسات خوبی را در ما برانگیخته کنند. این کار باعث می‌شود که از ادامه زندگی بیشتر لذت ببریم.
منبع:خبرگزاری ایسنا