امام سجاد(علیه السلام) در روز عاشورا به دلیل بیماری شدید در بستر بودند و نتوانستند در برابر لشکر یزیدیان در کنار پدر بزرگوارشان امام حسین (علیه السلام) بجنگند. البته در آن ایام برخی قصد داشتند که امام سجاد (علیه السلام) را به شهادت برسانند.
علی بن الحسین (علیه السلام) ملقب به امام سجاد (علیه السلام) امام چهارم شیعیان است که امامت ایشان بعد از واقعه عاشورا و شهادت امام حسین (علیه السلام) آغاز شد. امام باقر (علیه السلام) درباره دلیل نامگذاری پدرشان به عنوان «سجاد» فرمودند: «پدرم، هیچ یک از نعمت های الهی را یاد نمی کرد، مگر آنکه سر به سجده می نهاد. هیچ حادثه ناگواری از او رد نمی شد، جز آنکه سجده می کرد.هیچ نیرنگ حیله گری از او دفع نمی گردید، مگر آنکه سر به سجده می نهاد. از هیچ نماز واجبی فراغت نمی یافت، مگر اینکه به سجود می رفت.هرگز موفق به اصلاح و آشتی بین دو نفر نمی شد، جز آنکه سجده شکر به جای می آورد. بنابراین نشانه های سجود در تمام اندام سجده اش آشکار بود از این رو ایشان را «سجاد» نامیدند».
چرا امام سجاد را بعد از کربلا شهید نکردند؟
امام سجاد(علیه السلام) در روز عاشورا به دلیل بیماری شدید در بستر بودند و نتوانستند در برابر لشکر یزیدیان در کنار پدر بزرگوارشان امام حسین (علیه السلام) بجنگند. البته در آن ایام برخی قصد داشتند که امام سجاد (علیه السلام) را به شهادت برسانند، اما بیماری ایشان آنقدر وخیم بود که حتی می‌گفتند: «همین بیماری او را کفایت می‌کند».
پس از واقعه کربلا و به اسارت رفتن حضرت زینب (سلام الله علیها) و اهل بیت شهدای کربلا، لشکر عمر بن سعد حضرت سجاد (علیه السلام) را نیز همراه اسرا به کوفه و پس از آن شام بردند. در کوفه حضرت زینب (سلام الله علیها) و امام سجاد (علیه السلام) خطبه خواندند و امام سجاد (علیه السلام) مردم کوفه را به خاطر عهدشکنی نکوهش کردند. ایشان فرمودند: «ای مردم! شما را به خدا سوگند می‌دهم، آیا شما برای پدرم نامه ننوشتید و آنگاه بی وفایی نکردید؟! آیا با او عهدها و پیمانهای محکم نبستید و سپس با او پیکار کرده و او را به شهادت رساندید؟! وای بر شما! چه کار زشتی انجام دادید، شما چگونه به سیمای رسول الله صلی الله علیه و آله نظاره خواهید کرد، هنگامی که به شما بگوید: فرزندان مرا کشتید، احترامم را از میان بردید، پس، از امت من نیستید». هنوز سخنان امام تمام نشده بود که مردم گریه کنان و ضجه زنان همدیگر را ملامت کرده و به نگون بختی خود، تاسف خورده و اشک ندامت و پشیمانی می‌ریختند.
پس از حضور در شام نیز وقتی یکی از لشکریان به دستور یزید بر بالای منبر به مدح آل ابی سفیان و مذمت امام علی(علیه السلام) و اولادش سخنرانی کرد، حضرت امام سجاد (علیه السلام) به بیان فضایل امام علی (علیه السلام) و فرزندانش پرداخت. خطبه خوانی حضرت زین العابدین (علیه السلام) تأثیر بسیاری بر مردم شام گذاشت؛ چرا که مردم آنجا از ویژگی‌های امام علی (علیه السلام) و فرزندانشان اطلاعی نداشتند؛ تا جایی که حتی روش و اقدامات معاویه را به عنوان سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اسلام می‌شمردند.
ارثی که امام چهارم برای عاشقان پدرش بر جای گذاشت
امام سجاد (علیه السلام) با سخنرانی و خطبه‌های مختلف درباره اهل بیت (علیه السلام) و نحوه شهادت امام حسین (علیه السلام) و یارانشان، واقعه عاشورا را زنده نگه داشتند که البته مهمترین آنها در کوفه و شام بود. پس از اینکه امام سجاد (علیه السلام) به مدینه منوره مشرف شدند، با توجه به خفقان موجود در آنجا امکان روشنگری و تبلیغ محدود بود و امام نیز تریبونی برای تبلیغ اسلام واقعی نداشتند. برای همین در آن دوره به اشک ریختن در مصیبت شهدای کربلا مشغول شدند و اشک و دعا را ابزاری برای تبلیغ در نظر گرفتند. اشک‌های امام سجاد (علیه السلام) عواطف افراد را برمی‌انگیخت و مظلومیت شهدای کربلا را برای مردم ترسیم می‌کرد. امروزه نیز این روش در عزای امام حسین (علیه السلام) به عنوان تبلیغ دین و یاد شهدای کربلا مورد توجه قرار دارد؛ تا جایی که شیعیان در ایام محرم و صفر در مظلومیت سیدالشهدا (علیه السلام) و یارانشان اشک ریخته و فرهنگ گریه بر شهیدان کربلا همچنان تأثیرگذارترین اقدام برای پیوند دادن عواطف افراد با هدف سیدالشهدا (علیه السلام) به شمار می‌رود.
امام سجاد (علیه السلام) همواره به درگاه الهی سجده کرده و دعا می‌کردند که یکی از شگفت‌انگیز‌ترین آثار امام سجاد (علیه السلام) رساله حقوق ایشان است. آن امام بزرگوار ۱۴۰۰ سال پیش رساله‌ای را برای توجه به حقوق همه موجودات زنده در اختیار مردم جهان گذاشت. صحیفه سجادیه نیز که مجموعه‌ای از دعاهای امام چهارم شیعیان و درد دل با پروردگاه هستی است، از آثار ارزشمندی است که انسان را بار دیگر با خداوند پیوند می‌دهد. دعای سحر مشهور به دعای ابو حمزه ثمالی و زیارت امین الله از دیگر دعاهایی است که مورد توجه شیعیان قرار دارد.
امام چهارم شیعیان، پس از گذراندن حضور در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام، توانستند با رفتارشان بر دل‌های مردم آن دوران نفوذ پیدا کنند. بر همین اساس، امویان از این وضعیت نگران بودند؛ تا جایی که ولیدبن عبدالملک کینه امام(علیه السلام) را در دل داشت و می‌گفت: «من تا وقتی که علی بن الحسین در دنیا باشد، راحت نیستم». وقتی او زمام حکومت را در دست گرفت، به دلیل کینه‌ای که از امام (علیه السلام) داشت، دستور داد که حضرت سجاد (علیه السلام) را مسموم کنند. به همین دلیل هم زهر کشنده‌ای برای نماینده‌اش در مدینه فرستاد و دستور داد تا آن زهر را به حضرت بخوراند.
علی بن الحسین (علیه السلام) مسموم شدند و به شهادت رسیدند. مرقد امام سجاد (علیه السلام) در مدینه منوره و در قبرستان بقیع در جوار امام حسن مجتبی (علیه السلام)، امام صادق (علیه السلام) امام باقر (علیه السلام) قرار دارد.
منبع: خبرگزاری فارس