امام حسن (علیه السلام) در دوران حیات خود فضائلی را به یادگار گذاشتند که علاوه بر علمای شیعه، مورخین اهل سنت نیز به آن اقرار کرده‌اند.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد مهریار کارشناس مذهبی در خصوص کرامات امام حسن مجتبی (علیه السلام) گفت: کریم آل الله امام حسن مجتبی (علیه السلام)، شخصیتی آسمانی بودند که زندگی سراسر نور و برکت ایشان، بهترین الگو برای مسلمانان است. علاوه بر علمای شیعه، علمای اهل سنت نیز در مورد سیره اجتماعی و اخلاقی امام حسن (علیه السلام) تألیفاتی داشته‌اند. آنچه مشخص است ایشان در دوران حیات خود فضائلی را به یادگار گذاشتند که علاوه بر علمای شیعه، بزرگان از محدثین و مورخین اهل سنت نیز به آن اقرار کرده‌اند. هر چند دریای بیکران سجایای اخلاقی امام حسن قابل توصیف نیست، اما به چند شاخصه مهم آن می توان اشاره کرد.
این کارشناس مذهبی در ادامه به بیان شاخصه‌هایی از کرامات امام حسن مجتبی (علیه السلام) پرداخت و گفت: اول؛ بخشش تمامی اموال به فقرا. همواره انفاق در راه خدا و کمک به فقرا صفت نیکویی بوده که بجز افراد با تقوا و کریم، کسی توان انجام آن را ندارد. قرآن کریم در توضیح صفات انسان‌های باتقوا، انفاق در راه خدا را یکی از شاخصه‌های مهم آنان معرفی می‌کند و این ویژگی را، یک فضیلت بی نظیر می داند. قرآن در توضیح متقین می‌فرماید: «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ؛ [بقره/۳] [متقین] آن کسانی هستند که به جهان غیب ایمان دارند و نماز به پا می‌دارند و از هر چه روزیشان کردیم به فقیران انفاق می کنند. ظهور این آیه شریفه در سیره اخلاقی امام مجتبی (علیه السلام) به وضوح نمایان است.
وی افزود: ذهبی، عالم مشهور اهل سنت در کتاب خود با اشاره به سخاوت امام مجتبی (علیه‌السلام) می‌نویسد امام حسن (علیه‌السلام) پانزده مرتبه پیاده به حج تشریف بردند و بزرگ‌زادگان نیز ایشان را همراهی کردند. امام (علیه السلام) دو مرتبه تمام اموال و دارایی‌شان را در راه خدا بین فقرا تقسیم کردند و سه مرتبه اموالشان را به دو نصف تقسیم کردند و نیمی از آن را به فقرا اهدا کردند و نیم دیگر را برای خود باقی گذاشتند.
حجت الاسلام مهریار در ادامه با بیان اینکه نمونه‌های فراوانی از سخاوت و بخشندگی امام مجتبی (علیه السلام) در کتب اهل سنت اشاره شده است، گفت: ابراهیم بن محمد بیهقی در کتاب خود به بخشش و کرم ویژه امام حسن اشاره می‌کند و با ذکر واقعه‌ای می‌نویسد: از انس بن مالک روایت شده است که در میان اهل بیت، امام حسن (علیه السلام) شبیه‌ترین افراد به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودند و او بخشنده‌ترینِ مردم زمانه‌اش بود. انس ذکر می‌کند مردی پیش حضرت آمد و از ایشان درخواست کمک مالی کرد. امام به او فرمودند: برو و حاجت خود را در نامه‌ای مکتوب کن و برای ما ارسال کن تا حاجتت را برآورده سازیم. آن مرد رفت و در نامه‌ای حاجتش را برای حضرت ارسال کرد. حسن بن علی (علیهماالسلام) دو برابر آنچه را خواسته بود، به او اعطا کرد. افرادی که در کنار حضرت حضور داشتند، خدمت حضرت عرض کردند،ای پسر رسول خدا! این نامه برای این مرد چه نامه پر برکتی بود. امام در جواب فرمودند: برکت آن مرد برای ما زیادتر بود، چرا که ما را اهل و لایق این کار خیر و با برکت دانست؛ مگر نمی‌دانی که بخشش واقعی آن است که بدون طلب و درخواست از تو باشد، اما آنچه را پس از درخواست سائل به او بدهی، در حقیقت آن پول و کمک را در برابر آبرویش پرداخته‌ای.
وی در ادامه به شاخصه دوم از کرامات امام حسن (علیه السلام) که آزاد کردن بنده است اشاره کرد و گفت: آزاد کردن بندگان، سنت حسنه‌ای بوده که اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مقید به انجام آن بودند. مورخین، شاهد کرامت‌ها و عنایات خاص حضرات اهل بیت (علیهماالسلام) نسبت به این امر مهم بوده‌اند. قرآن کریم در آیات متعدد، راه نجات از گردنه‌های سخت پیش‌روی هر انسان که با مرگ برایش پدیدار می‌شود را در آزاد کردن بندگان و غلامان و کنیزان معرفی می‌کند. خدای رحمان می‌فرماید: «وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْعَقَبَةُ فَکُّ رَقَبَةٍ؛ [بلد/۱۲ و ۱۳][ای پیامبر!]و تو نمی‌دانی آن گردنه چیست! آزاد کردن برده و غلامان.» عقبه، گردنه‌های سخت دیار باقی است.
این کارشناس مذهبی افزود: به بهانه‌های مختلف امام حسن مجتبی (علیه السلام) با آزاد کردن بندگان و کنیزان، روح آزادگی را به جامعه گرفتار در تجمل و تفاخر آن زمان یادآوری می‌کردند. ابن کثیر دمشقی مورخ شهیر اهل سنت در کتاب خود می‌نویسد: روزی امام حسن (علیه السلام) غلام سیاه چهره‌ای را دیدند که تکه نانی داشت و یک لقمه خودش می‌خورد و یک لقمه به سگی که در نزدیکش بود می‌داد. امام به او فرمودند: قصد تو از انجام این کارچیست؟ غلام در پاسخ امام حسن (علیه السلام) عرض کرد، من از این سگ حیا می‌کنم که خود از این نان بخورم و به او ندهم. امام مجتبی (علیه السلام) به او فرمودند: از جای خود تکان نخور تا من به نزد تو بازگردم. امام به جانب مولای آن بنده رفتند و غلام و آن باغی که در آن زندگی می‌کرد را از مولایش خریداری کردند. سپس غلام را آزاد کردند و باغ را نیز به او بخشیدند.
وی شاخصه سوم از کرامات امام حسن (علیه السلام) را زهد آن امام نامید و گفت: قطعاً هر کسی در احتیاجات روزمره، خود را بر دیگران مقدم می‌دارد و ابتدا حوائج خود را برطرف می‌کند، اما آنچه که در شرح حال کریم آل الله (علیهماالسلام) بیان شده، مقدم کردن دیگران بر نفس مبارکش است که نشانه زهد حضرت بوده است. قرآن کریم در توصیف ویژگی شاخص ابرار می‌فرماید: «وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا؛ [إنسان/۸] [ابرار کسانی هستند که]غذاى خود را [با توجه به نیاز به آن]از روى محبت خدا به فقیر و یتیم و اسیر انفاق مى‌کنند.
این کارشناس مذهبی در ادامه بیان شاخصه زهد امام حسن (علیه السلام) گفت: ابن‌عساکر، مورخ مشهور اهل سنت، در کتاب خود با ذکر فضائل امام حسن (علیه السلام) به زهد حضرت اشاره می‌کند و می‌نویسد: «مدرک بن زیاد روایت کرده و می‌گوید ما در باغ‌های ابن عباس بودیم که امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) و پسران عباس وارد شدند و مقداری در آن باغ‌ها گردش کردند، سپس در کنار یکی از جوی‌های آن نشستند آن‌گاه امام حسن (علیه‌السلام) فرمودند:ای مدرک! آیا غذا و خوراکی داری؟ خدمت امام (علیه السلام) عرض کردم، بله؛ و برای ایشان یک نان و کمی نمک و چند شاخه سبزی آوردم. حضرت مشغول خوردن شدند و فرمودند: چه غذای خوبی است. سپس غذای بهتری برای ایشان آوردند. امام (علیه السلام) به مدرک فرمودند: غلامان این باغ را جمع کن و غذا و خوراکی را نزد آنان بگذار. مدرک می‌گوید: آنان را جمع کردم و آنها از غذای لذیذ خوردند، ولی امام (علیه السلام) از آن غذا میل نکردند. از ایشان پرسیدم چرا شما از این غذا میل نمی‌کنید؟ حضرت فرمودند: من همان نان و نمک را بیشتر دوست دارم.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
اَللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَّ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیتَ عَلی اِبراهیمَ وَ عَلی آلِ اِبراهیمَ اِنَّکَ حَمیدٌ مَّجِیدٌ.
اَللهُمَّ بَارِک عَلی مُحَمَّدٍ وَّ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا بَارَکتَ عَلی اِبراهیمَ وَ عَلی آلِ اِبراهیمَ اِنَّکَ حَمیدٌ مَّجِیدٌ.
خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست، همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود فرستادی، راستی که تو ستوده شده و بزرگواری.
خداوندا بر محمد و آل محمد برکت نازل فرما، همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم برکت نازل فرمودی، به راستی که تو ستوده شده و بزرگواری.