ثواب قرائت قرآن كريم
حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) فرمود: «قرآن را بياموزيد زيرا قرآن در بهترين صورت‌ها كه مردم ديده‌اند روز قيامت بيايد و مردم در يكصد و بيست هزار صف هستند، كه هشتاد هزار آن صف‌ها از امت محمد (صلّی الله عليه و آله) است و چهل هزار صف از امت‌های ديگر، پس به صورت مردی در برابر صف مسلمانان در آيد و آنها به وی نظر كنند و گويند: «معبودی جز خدای بردبار و كريم نيست، همانا اين مردی از مسلمانان است كه به سيما و صفت، او را بشناسيم جز اين‌كه او درباره قرآن كوشاتر از ما بوده و از اين رو درخشندگی و زيبايی و روشنی بيشتری به او داده شده كه به ما داده نشده و سپس از آنها بگذرد تا در صف شهيدان قرار بگيرد، شهداء به او نظر كنند و گويند: معبودي جز خداي پروردگار مهربان نيست، اين مرد از شهيدان است كه ما او را به سيما و صفت شناسيم، جز اين كه او از شهيدان در درياست و از اينجا به او زيبايی و برتری داده‌اند و به ما نداده‌اند، فرمود: بگذرد تا به صورت شهيدی در برابر صف شهيدان دريا برسد، پس آنان به او نگاه كنند و شگفت آنها بسيار گردد و گويند: اين از شهيدان در درياست كه ما او را به علامت و صفت بشناسيم جز اين‌كه آن جزيره كه اين مرد در آن شهيد شده هولناك‌تر از جزيره‌ای است كه ما در آن گرفتار شديم.
روی اين جهت است كه به او درخشندگی و زيبايی و روشنی بيشتری از ما داده‌اند، پس از آنان بگذرد تا به صف پيامبران و مرسلين برسد، در صورت يك پيامبر مرسل، پس پيامبران به او نگاه كنند و تعجبشان بيشتر گردد.
و گويند: براستی اين پيامبر مرسلی است كه ما او را به نشانی و وصفش می شناسم جز اينکه به او برتری بسياری داده شده است. پس همگی پيامبران گرد آيند و خدمت رسول خدا آيند و از او پرسند و گويند: ای (محمد صلّی الله عليه و آله) اين كيست؟!
فرمايد: آيا او را نمی شناسيد؟ گويند: ما او را نشناسيم، او از آنهايی است كه خدا بر او خشم نكرده است.
پس رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) می فرمايد: «اين حجت خدا بر مردم است. پس سلام كند و بگذرد تا به صف فرشتگان برسد به صورت فرشته‌ای، پس فرشتگان به او نظر كنند و سخت در شگفت روند و چون برتری او را ببينند بر آنها گران آيد و گويند: پروردگار ما، اين بنده‌ای از فرشتگان است كه او را به نشانی و وصفش بشناسيم جز اينکه او از نظر مقام و مرتبه نزديك‌ترين فرشتگان است نزد خدای ـ عزّوجل و از اين نظر نور و جمالی دارد كه ما نداريم.
پس بگذرد تا به درگاه ربّ ـ تبارك و تعالی ـ رسد و پای عرش به سجده افتد، خدای او را ندا كند: ای حجت من در زمين و ای سخن راست و گويايم! سر بردار و بخواه تا به تو داده شود و شفاعت كن، تا شفاعتت پذيرفته شود، پس سر بردارد و خدای به او فرمايد: بندگان مرا چگونه ديدی؟
عرض كند: بار پروردگارا، برخی از ايشان مرا نگهداری كردند و محفوظ داشتند و چيزی از مرا ضايع نكردند و برخی از ايشان مرا ضايع كردند و حق مرا سبك شمردند و مرا تكذيب كردند، با اينکه من حجت تو بر تمامی بندگانت بودم.
پس خدای ـ تبارك و تعالی ـ فرمايد: به عزت و جلال خودم و مكانت والايم سوگند! امروز بهترين ثواب را به تو بدهم و دردناك‌ترين كيفر را به خاطر تو بدهم. قرآن به صورت مردی رنگ پريده و متغير كه اهل محشر او را ببينند درآمده و به مردی از شيعيان كه او را می شناخته مس گويد: اس بنده خدا من تو را می شناسم پس بدان منم كه تو را به شب بيداری كشيدم و در زندگيت تو را به تعب می افكندم، درباره من ناهنجار شنيدی و رانده در گفتار شدی، آگاه باش كه همانا هر تاجری سود خود را دريافت كند و من امروز پشتيبان و پشت سر تو هستم و گويد: پروردگارا بنده توست و تو به او داناتری كه رنجش درباره من بود و مواظب بر من، به خاطر من با دشمنانم دشمنی می كرد و دوستی و خشمش درباره من بود.
پس خدای ـ عزّوجلّ ـ فرمايد: بنده‌ام را وارد بهشتم كنيد و از جامه‌های بهشتی به او بپوشانيد و تاج بر سرش نهيد و چون
با او چنين كنند او را به قرآن نشان دهند و گويند: آيا به آن چه درباره دوستت رفتار شده خشنود شدی؟ گويد: بار پروردگارا! من اينان را كم شمرم، خير را درباره شان افزون كن!
خداوند فرمايد: به عزت و جلال و ارتفاع مقامم سوگند امروز به او و هر كه در پايه اوست پنج چيز دهم. آگاه باش! كه ايشان جوانانی باشند كه پير نشوند، تندرستانی باشند كه بيمار نگردند و توانگرانی باشند كه ندار نشوند و خرسندانی باشند كه غمگين نشوند و زنده‌هايی باشند كه نمی ميرند.»[1]
امام صادق (عليه السلام) فرمود: «همانا اين قرآن كتابی است كه در آن جايگاه نور هدايت و چراغ‌های شب تار است. پس شخص تيزبين بايد كه در آن دقت كند و براي پرتوش نظر خويش را بگشايد، زيرا كه انديشيدن زندگانی دل بينا است، چنانچه آنكه جويای روشنی است در تاريكی ها به سبب نور راه پيمايد.»[2]
رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) فرمود: قرآن راهنمای گمراهی است و بينائی از هر كوری است و سبب گذشت از لغزش‌هاست و روشنی در هر تاريكی و در پيشامدها پرتويی است و نگاهدارانده از هر هلاكتی است و (ره) جويی در هر گمراهی و بيان كننده هر فتنه و اشتباهی است و انسانی را از دنيا به آخرت رساند و در آن است كمال دين شما، و هيچ كس از قرآن رویگردان نشود جز به سوی دوزخ.»[3]
حضرت علی بن الحسین (عليه السلام) در فضل قرآن چنين می فرمايد: «اگر همه مردم كه مابين مشرق و مغرب هستند بميرند، من از تنهايی هراس نكنم، پس از آن كه قرآن با من باشد.» و آن حضرت شيوه‌اش اين بود كه هرگاه «مالك يوم الدين» را می خواند، آن قدر آن را تكرار می كرد كه نزديك بود بميرد.[4]
امام صادق (عليه السلام) فرموده‌اند: «رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) فرموده است: همانا اهل قرآن در بلندترين درجات آدميان است به جز پيامبران و مرسلين، پس حقوق اهل قرآن را اندك و كم مشماريد، زيرا برای ايشان از طرف خدای عزيز و جبار، مقام بلندی است.»[5]
امام صادق (عليه السلام) در مورد فضيلت قاری قرآن می فرمايد: «هر كه در حال جوانی قرآن بخواند و با ايمان باشد، قرآن با گوشت و خونش می آميزد و خدای ـ عزّوجلّ ـ او را با فرشتگان پيغام برنده و نيك رفتارش رفيق كند و قرآن برای او در روز قيامت پرده و مانعی از آتش باشد و گويد: بار پروردگارا هر كارگری به مزد كار خويشتن رسيده جز كارگر من، پس گرامی ترين عطايای خود را به او برسان. فرمود: پس خدای عزيز و جبار دو جامه از جامه‌های بهشتی به او بپوشاند و بر سرش تاج كرامت نهاده شود، پس به قرآن گرفته شود: آيا ما تو را درباره اين شخص خشنود كرديم؟ قرآن گويد: بار پروردگارا من برتر از اين درباره او ميل داشتم. پس نامه امان از دوزخ را به دست راستش دهند و فرمان جاويدان ماندن در بهشت را در دست چپش گذارند و وارد بهشت شود، پس به او گفته شود: بخوان قرآن را و يك درجه بالا برو، پس به قرآن گويند: آيا خشنود شدی؟ گويد: آری. حضرت فرمود: هر كس قرآن بسيار بخواند و با اينکه حفظ آن بر او دشوار است آن را به ذهن خويش بسپارد، خدای ـ عزّوجلّ ـ دوبار پاداش آن را به او بدهد.»[6]
ابان بن تغلب از امام صادق (عليه السلام) روايت می كند كه فرمود: «مردم روايات چهار گونه هستند، من عرض كردم: فدايت شوم آنها كيانند؟ فرمود: يكی مردی كه ايمان دارد ولی قرآن به او داده نشده و ديگر مردی كه قرآن را دارد ولی ايمان ندارد، سوم مردی كه هم قرآن را به او داده‌اند و هم ايمان را و چهارم مردی كه نه قرآن را داراست و نه ايمان را. عرض كردم: قربانت گردم، برای من حال اينها را بيان و شرح فرماييد، فرمود: اما آنكه ايمان دارد ولی قرآن بدو داده نشده چون ميوه است كه مزه‌اش شيرين است ولي بو ندارد و اما آن كس كه قرآن را داراست ولي ايمان ندارد چون برگ درخت مو است كه بويش خوش است ولي مزه تلخ دارد و اما آن كس كه هم قرآن را داراست و هم ايمان دارد چون ترنج است كه هم خوشبو است و هم خوش مزه ولی آن كس كه نه قرآن به او داده شده و نه ايمان، مانند هندوانه ابوجهل است كه بو ندارد و مزه‌اش نيز تلخ است.»[7]
حضرت امام صادق (عليه السلام) فرمودند: «رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) فرمود: حاملين قرآن، نمايندگان و سرپرستان اهل بهشتند و مجتهدان جلوداران اهل بهشتند و پيامبران آقايان اهل بهشتند.»[8]
يعقوب احمر گويد: «به حضرت صادق (عليه السلام) عرض كردم: فدايت شوم، من قرآن را خواندم ولی از ذهنم رفته است. دعا كنيد خداوند آن را به من بياموزد. گويد: آن حضرت از اين مطلب كه من خدمتش گفتم ناراحت شد و فرمود: خداوند آن را به تو و ما همگی ياد دهد. گويد: ما نزديك ده نفر بوديم ـ پس فرمود: سوره‌ای كه مردی می خواند با اوست تا گاهی كه آن را واگذارد، پس روز قيامت در زيباترين صورت نزدش آيد و بر او سلام كند.
آن مرد گويد: تو كيستی؟ گويد: من فلان سوره‌ام و اگر تو به من متصل بودی و نگاهم داشته بودي تو را در اين درجه فرود مي‌آوردم، پس بر شما باد به ملازمت قرآن، پس فرمود: برخی از مردم هستند كه قرآن می خوانند تا گفته شود فلان كس قاری قرآن است و برخی برای آوازه‌خوانی آن را ياد می گيرند كه بگويند: فلانی خوش صدا است و برخی قرآن می خوانند برای سودجويی و به دست آوردن دنيا و چيزی در آنها نيست و برخی هستند كه قرآن می خوانند تا از آن در نمازشان و در شب و روزشان منتفع شوند.»[9]
پيامبر اكرم (صلّی الله عليه و آله) در فضيلت قرائت قرآن در منزل فرموده‌اند: خانه‌های خود را به تلاوت قرآن روشن كنيد و آنها را گورستان نكنيد. چنانچه يهود و نصاری كردند، در كليساها و عبادتگاه‌های خود نماز كنند، ولی خانه‌های خويش را معطل گذارند زيرا كه هر گاه در خانه تلاوت قرآن بسيار شد، خير و بركتش زياد شود و اهل آن به وسعت رسند و آن خانه برای اهل آسمان درخشندگی دارد چنانچه ستارگان آسمان برای اهل زمين می درخشند.»[10]
امام صادق (عليه السلام) نيز فرمودند: «خانه‌ای كه در آن شخص مسلمانی قرآن می خواند، اهل آسمان آن خانه را بنگرند چنانچه اهل دنيا ستاره درخشان را در آسمان بنگرند.» نيز فرموده‌اند:
حضرت علی (عليه السلام) فرمود: خانه‌ای كه در آن قرآن خوانده شود و ذكر خدای ـ عزّوجلّ ـ در آن بشود، بركتش بسيار شود و فرشتگان در آن بيايند و شياطين از آن دور شوند و برای اهل آسمان می درخشند چنانچه ستارگان برای اهل زمين می درخشند و خانه‌ای كه در آن قرآن خوانده نشود، و ذكر خدای ـ عزّوجلّ ـ در آن نشود، بركتش كم شود و فرشتگان از آن دور شوند و شياطين در آن حاضر گردند.»[11]
امام صادق (عليه السلام) فرمودند: «هر كه قرآن را از روی آن بخواند از ديدگان خود بهره‌مند شود و سبب سبك شدن عذاب پدر و مادرش گردد اگر چه آنها كافر باشند. هر آينه من خوش دارم در خانه قرآنی باشد كه خدای ـ عزّوجلّ ـ به آن سبب شيطان‌ها را از آن خانه دور كند. سه چيز است كه به درگاه خدای ـ عزّوجلّ ـ شكايت كند، مسجد ويرانی كه اهلش در آن نماز نخوانند و دانشمند و عالمی كه ميان نادان‌ها و جاهلان باشد و قرآنی كه گرد به آن نشسته و كسی آن را نخواند.»[12]
از رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) منقول است كه: «به امت من كمتر از سه چيز داده نشده: زيبايی، آواز خوش و حافظه. از جمله زيباترين زيبايی ها موی زيبا و نغمه آواز خوش است. هر چيزی زينتی دارد و زينت قرآن آواز خوش است.»[13]
از امام صادق (عليه السلام) نقل شده است كه: «رسول خدا (صلّی الله عليه و آله) فرمود: مرد عجمی (غير عرب) از امت من قرآن را عجمی مي‌خواند (يعنی مراعات تجويد و محسنات قرائت را نمیكند يا اعراب آن را غلط میخواند) و فرشتگان آن را به عربی صحيح بالا می برند.»[14]
پيامبر اكرم (صلّی الله عليه و آله) فرمود: «اگر می خواهيد با خدا سخن بگوييد پس قرآن بخوانيد.»[15]
همچنين آن بزرگوار فرموده‌اند: «قلب‌ها نيز مانند آهن زنگار می گيرد. سؤال شد با چه چيزي زنگار را بايد زدود؟ فرمود: خواندن قرآن.»[16]
حضرت علی (عليه السلام) فرمود: «ظاهر قرآن دلنواز و مسرت‌خيز و باطنش عميق است.»[17]
و رسول اكرم (صلّی الله عليه و آله) در فضيلت قرائت قرآن چنين فرموده است: «قرآن بخوانيد، زيرا خواندن آن گناهان را می شويد و سدی در برابر آتش می گردد و مانع عذاب میشود. از خواندن قرآن غفلت نكن، زيرا لب را زنده می كند و از گناه، تو را باز می دارد. كسی كه قرآن می خواند در درجات نبوت قرار گرفته غير از آنکه، به او وحی نمی شود.»[18]
رسول اكرم (صلّی الله عليه و آله) در پاداش خواندن قرآن مجيد، مطالب زير را مطرح نموده‌اند: «بهترين شما آن كسی است كه قرآن را فراگيرد و به ديگران هم بياموزد. بهترين عبادات، خواندن قرآن است. و شريف‌ترين كسان از امت من كسی است كه حامل قرآن باشد و اصحاب شب بيداری و قرائت قرآن در نیمه دوم شب. هيچ پدری نيست كه فرزند خود را قرآن بياموزد مگر اين‌كه خدای بزرگ روز قيامت، تاج كرامت بر سر پدر و مادر او گذارد و لباس بر آنان بپوشاند. لباسی كه در دنيا، مردم مثلش را نديده باشند. هر كس به قرآن خواندن مشغول و به ياد من باشد، هر چه سؤال كند، بهترين آن چه به سائلين اعطاء می شود به او عطا خواهد شد. برای شيطان هيچ چيز شديدتر از قرائت قرآن نيست كه قاری قرآن و ناظر به كلام خدا كه از روی قرآن قرائت نمايد، شيطان از او فرار می نمايد.»[19]
رسول اكرم (صلّی الله عليه و آله) به سلمان سفارشی نمود: «سلمان به خواندن هر آيه از قرآن، خداوند ثواب صد شهيد عنایت می فرماید و به خواندن هر سوره ثواب پيغمبر مرسلی كه تبليغ رسالت كرده باشد و به قاريان قرآن، رحمت خود را نازل و متوجه می سازد. فرشتگان ملاء اعلا برای خوانندگان قرآن طلب آمرزش می كنند و بهشت، مشتاق لقای آنان است و خدای عالم كه قرآن كلام و سخن اوست از قاريان كتاب راضی و خشنود می گردد مؤمن وقتی قرآن بخواند، خداوند به او نظر محبت و مودّت می فرمايد و به تعداد هر آيه كه بخواند هزار حوريه برای او می آفريند و به شماره حروف قرآن، نوری خلق میكند كه در صراط او را راهنمايی نمايد و چون مؤمن قرآن را ختم كند، خداوند ثواب سيصد و سيزده پيغمبر به او عنايت می فرمايد كه هر پيغمبر، احكام الهی را به مردم عصر خود رسانده باشند و اين همان محتوای قرآن است. خواننده قرآن مانند كسی است كه همه كتب و صحايف الهی را كه بر انبياء نازل شده است خوانده باشد. بهترين اعمال، خواندن قرآن كريم است.
خداوند به پاداش هر سوره كه قرائت كند يك شهر در بهشت فردوس به او عنايت فرمايد و هر شهری از درّ خضراء سبز رنگ است و در هر مدينه هزار خانه است و در هر خانه هزار حجره است و در هر حجره هزار خانه از نور بنا شده و در هر بيتی صد هزار در ورودی دارد و در هر بابی هزار در رحمت است و بر هر بابی صدهزار دربان است كه به دست دربانی هديه‌ای رنگارنگ است و بر سر هر يك از آنان عمامه‌ای از استبرق است كه بهتر از دنيا و آنچه در آن است؛ می باشد و در هر خانه صدهزار دكان است و هر دكان از عنبر ساخته شده و فاصله هر دكاني به فاصله شرق تا غرب عالم دنياست و بالای هر دكانی صدهزار سرير نصب شده و در هر سريری صدهزار فراش است و فاصله هر فراشی تا فراش ديگر صدهزار زراع است و بالای هر فراشی حلقه‌های حورالعين صف دايره‌ای بسته‌اند و به دست هر فرشته و حورالعين هديه‌ای است و لباس آنان حُلّه‌ای است كه ساقهای آنان از آن نمايان است و بر سر آنان تاجی از عنبر مكلل به در و ياقوت است و بر هر تاجی شصت هزار رشته از مشك و غاليه در آن تعبيه شده و در گوش هر يك از آنان، گوشواره‌ها و گردن بندهاست كه هزار رشته دارد از طلا و جواهر و در سر هر يك از آنان هزار رنگ جواهر است كه هيچ يك شبيه به ديگری نيست و بين هر يك حوريه و بين هر حوريه هزار خادم است كه به دست هر خادمی هزار كاسه طلايی از شراب بهشتی و هزار مائده، در هر مائده هزار كاسه غذای ملوّن و مكيّف و هزار ظرف شراب كه هيچ يك به ديگری شبيه نيست و هر يك از مواد غذايی و شرابی، لذتی دارد كه در هيچ يك ديگر چنان لذّتی نيست و در هر يك لقمه و شرعه صد هزار لذت است كه ولیّ خدا در می يابد و اين همه مخصوص صاحبان و قاريان قرآن است.»[20]
پي نوشت ها:
[1] . اصول كافي، ج : 2 ص : 596.
[2] . همان، ص : 600.
[3] . همان.
[4] . همان،ص : 602.
[5] . همان. ص : 603.
[6] . همان.
[7] . همان. ص : 604.
[8] . همان. ص : 606.
[9] . همان، ص : 607.
[10] . همان. ص : 610.
[11] . همان.
[12] . همان. ص : 613.
[13] . همان. ص : 615.
[14] . همان. ص : 619.
[15] . كنزالعرفان، حديث 2258.
[16] . كنزالعرفان، حديثهاي 2241، 32، 40، 2441، 2347.
[17] . غررالحكم، ص 240، فصل نهم.
[18] . كنزالعرفان، حديثهاي 2241، 32، 40، 2441، 2347.
[19] . وسائل‌الشيعه، ج 4، ص 835 ـ 825.
[20] . جامع الاخبار، ص 39.
نقل شده از ویکی فقه و سایت احسن الحدیث به نشانی https://ahsanalhadis.com