قلیــان کشــیدن بــه روش اســتفاده از دخانیــات اشــاره دارد کــه در آن دود قبــل از رسـیدن بـه دهـان مصـرف کننـده از آب عبـور مـی‌کنـد و همین امر برای برخی این تصور را ایجاد می‌کند که ضرر آن در هنکام گذر از آب کاهش می‌یابد و از سیگار سالمتر می‌شود. این در حالی است که دود دخانیــات حــاوی بیــش از ۷۰۰۰ مـاده شـیمیایی اسـت کـه حداقـل ۲۵۰ مـورد از آن مضـر و حداقـل ۶۹ مـورد از آن بـه عنـوان عامـل سـرطان شـناخته شـده اسـت.
اســتفاده از قلیــان در آغــاز قــرن بیســت و یکــم بــه صــورت چرخشــی از خــاورمیانــه شــروع و در ایــالات متحــده و اروپــا گســترش یافــت. در چنــد قسـمت از جهـان، قلیـان کشـیدن بـه عنـوان شـکل اولیـه اسـتعمال دخانیـات بـویـژه در بیـن جوانـان بـه سـرعت جایگزیـن سـیگار شـده اسـت. تصـور غلـط اصلـی مرتبـط بـا ایـن افزایـش مصرف ایـن فرضیـه اسـت کـه قلیـان کشـیدن یـک جایگزیــن ســالم‌تــر بــرای محصــولات دخانــی اســت زیــرا مــواد مضــر توســط آب فیلتـر مـی‌شـوند. از طرفی افـزودن طعـم دهنـده‌هـا بـه محصـول دخانـی از ناخوشـایند بـودن آن کاسـته و در نتیجـه از نظـر جوانـان بسـیار قابـل قبـول اسـت.
اسـتفاده از قلیـان در بیـن جوانـان، مـردان و در محیـطهای شـهری شـایع اسـت. مشــخصه قلیــان کشــیدن اســتفاده متنــاوب و اجتماعــی از آن اســت و انگیــزه‌هـای قابـل توجـه بـرای اسـتعمال قلیـان، معاشـرت، آرامـش، لـذت و سـرگرمی خوانده می‌شود و به ایـن ترتیـب کافـه‌هـا و باشـگاه‌هایی کـه قلیـان عرضـه مــی‌کردنــد در بیــن جوانــان بــه عنــوان مــد شــناخته می‌شــدند.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، یــک مــرور نظــام‌منــد در مدت اخیــر نشــان داد کــه تخمیــن شــیوع اســتفاده از قلیــان در میـان جوانـان در مناطـق مدیترانـه شـرقی و کشـورهای اروپایـی زیـاد اسـت. همچنین بررسـی ملـی در کویـت نشـان داد کـه ۵۷ درصد از مـردان و ۶۹ درصد از زنـان حداقـل یـک بـار از قلیــان اسـتفاده کرده‌انــد. در مصـر نیـز گـزارش زیــادی از میـزان اسـتفاده از قلیــان وجـود دارد کــه ســن شــروع آن بســیار کــم اســت. همچنین در ســوریه و لبنـان ، نیمـی از دانشـجویان دانشـگاه قلیـان کشـیده‌انـد کـه یـک چهـارم آن‌هـا مــرد هســتند.
در ســال ۲۰۱۵ کاهــش ۳۳ درصــدی ســیگار کشــیدن در میــان دانش‌آمــوزان دبیرســتانی در ایــالات متحــده گــزارش شــد، در حالــی کــه اســتعمال محصــولات غیــر ســیگاری از جملــه قلیــان ۱۲۳ درصد افزایــش داشــت.
مطالعـه دیگـری کـه در لنـدن در خصوص عرضـه قلیـان انجـام شـد، نشـان داد کـه ۹۸ درصد از مشــتریان آن تنباکــوی معســل میکشــیدند و نیمــی از کســانی کــه تاکنـون قلیـان کشـیده‌اند، ابتـدا آن را در کافه‌هایـی کـه قلیـان عرضـه میکردنـد، تجربــه کرده‌انــد.
شـواهد کافـی بـرای حمایـت از خطـرات جـدی سـلامتی مرتبـط بـا قلیـان وجـود دارد. خطـرات اولیـه سـلامتی شـامل سـرطان ریـه، بیماری‌هـای تنفسـی، وزن کـم هنــگام تولــد نوزاد، بیماری‌هــای دهــان و دنــدان، بیماری‌هــای عفونــی ماننــد ســل و انتشـار ویروس‌هایـی ماننـد هپاتیـت و تبخـال اسـت.
اسـتعمال قلیـان بـه دلیـل مقـدار قابـل توجهـی نیکوتیـن موجـود در تنباکـو وابسـتگی ایجـاد می کنـد و ایــن وابســتگی، چالشــی بــرای تـرک در افــراد ســیگاری اســت، مخصوصـا بـه دلیـل بـروز نشـانه‌های عـود مصـرف حتـی زمانـی کـه انگیـزه تـرک آن را دارنــد.
شـواهد همچنیـن نشـان مـی‌دهـد کـه اثـرات قلیـان مـی توانـد سـیگار کشــیدن را بــرای افــراد ســیگاری و اطــرافیان آنهــا تقلیــدی کنــد. یــک جلســه کشــیدن قلیــان معــادل کشــیدن ۱۰۰ سیگار بــرآورد شــده اســت.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، مانـدگاری قلیان بسـیار بیشـتر از کشـیدن سـیگار اسـت و هـر پک مقـدار زیـادی دود تولیـد مـی‌کنـد و بـه دنبـال آن منجـر بـه استنشـاق طولانی مـدت مـواد سمی می‌شــود. عـلاوه بــر ایــن، دود دست دوم، افــراد غیر سیگاری را در معــرض ذرات هیدروکربـن‌هـای معطـر چنـد حلقـه‌ای سـرطان‌زا و مونوکسـید کربـن قـرار مـی‌دهـد و همـه اینهـا مـی‌توانـد بـه مخاطـرات سلامتی منجـر شـود.
منبع:خبرگزاری ایسنا