شب سوم محرم، به نام مبارک حضرت رقیه (سلام الله علیها) دردانه سه ساله حسین بن علی (علیه السلام) نام‌گذاری شده است.
حضرت رقیه (سلام الله علیها) دختر امام حسین (علیه السلام) در واقعه عاشورا سه سال سن داشتند که بعد از شهادت پدر و یارانش در عصر عاشورا، به همراه دیگر زنان بنی‌هاشم توسط سپاه یزید به اسیری رفتند و در روز سوم یا پنجم صفر سال ۶۱ هجری قمری در سفر اهل بیت به شهر شام از دنیا رفتند . شاید نام‌گذاری روز سوم محرم به نام این دختر کوچک و با کرامت به این انگیزه بوده که در گرماگرم عزاداری دهه اول، از مظلومیت او یاد می شود.
حضرت رقیه (سلام الله علیها) الگوی تربیت صحیح است، با تدبر در جملات کوتاهی که او هنگام دیدن سر بریده پدر به زبان آورده به‌خوبی می‌توان دریافت که این کودک از چه معرفت والایی برخوردار بوده است در برخی منابع از رقیه با نام فاطمه کوچک اسم برده‌اند.
حضرت رقیه (سلام الله علیها) در صحرا کربلا حضور داشتند و در عصر عاشورا همراه با دیگر اعضای خانواده امام و دیگر یاران به اسارت برده شدند و در خرابه شام وقتی برای پدرشان اباعبدالله (علیه السلام) گریه می کردند یزیدیان سر پدر را در صندوقچه ای برای او آوردند و ناز پرورده امام در کنار سر پدرش تاب نیاورد به او پیوست.
نقش موثر حضرت رقیه(سلام الله علیها) در واقعه کربلا
جریان کربلا محدود به واقعه عاشورا نیست؛ چرا که پس از آن با ادامه حرکت کاروان اسرا، مبارزه خاندان اهل بیت با یزید همچنان ادامه داشت ، ادامه نهضت حسینی را می‌توان از خطبه‌های غرای امام سجاد (علیه السلام) تا نقش بیدارگری حضرت زینب(سلام الله علیها) در شهرهای بزرگی چون کوفه و شام دانست. چه بسیار مسیحیان و یهودیانی که به وسیله کاروان اسرا مسلمان شدند و از همه پر رنگتر آنکه، خانواده یزید و غلامانش با دیدن اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در اسارت از او بیزاری جستند و جزء محبین خاندان عصمت و طهارت شدند.
حضرت رقیه در سال ۵۷ هجری قمری متولد شدند درباره تاریخ تولد حضرت رقیه در منابع مختلف روایات متعددی آمده است در برخی روایات تاریخ تولد حضرت رقیه ۱۷ شعبان و در برخی دیگر ۲۳ شعبان ذکر شده است، حضرت رقیه (سلام الله علیها) دختر خردسال سه ساله حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) در روز عاشورا در کربلا حضور داشت و شاهد آن مصیبت‌های عظیم بود و در مقاتل نیز به چگونگی آنچه بر سر این کودک خردسال آمد می‌پردازند.
براساس نوشته‌های بعضی کتاب‌های تاریخی، نام مادر حضرت رقیه (سلام الله علیها)، امّ اسحاق است که پیشتر همسر امام حسن مجتبی (علیه السلام) بوده و پس از شهادت ایشان، به وصیت امام حسن (علیه السلام) به عقد امام حسین (علیه السلام) درآمده است. مادر حضرت رقیه (سلام الله علیها) از بانوان بزرگ و با فضیلت اسلام به شمار می‌آید. بنا به گفته شیخ مفید در کتاب الارشاد، کنیه ایشان بنت طلحه است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان