تنگی نفس یا دیس پنه، گاهی اوقات می‌تواند بی خطر باشد و بر اثر ورزش کردن یا گرفتگی بینی به وجود آید و در مواقع دیگر این علامت بیانگر بیماری قلبی یا ریوی است
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما تنگی نفس در صورت تکرار شدن باید توسط پزشک ارزیابی شده و علت آن مشخص شود.
علل ایجاد تنگی نفس
به گفته دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق، تنگی نفس همواره به طور مستقیم با سلامت فرد ارتباط ندارد. افراد پس از انجام یک فعالیت شدید، رفتن به ارتفاع و تغییر دما نیز می‌توانند تنگی نفس را احساس کنند. با این حال، تنگی نفس معمولا با مشکلات سلامتی مرتبط است. گاهی اوقات، مشکل فرد تنها مقداری اضافه وزن بوده که با ورزش کردن بهبود می‌یابد.
بیشتر موارد تنگی نفس به دلیل مشکلات قلب یا ریه‌ها ایجاد می‌شود. قلب و ریه‌ها در رساندن اکسیژن به بافت‌های بدن و از بین بردن دی اکسید کربن نقش دارند، بنابراین مشکلات موجود در هر یک از این فرایند‌ها بر تنفس شما تأثیر می‌گذارد. تنگی نفس در صورت بروز ناگهانی، دیس پنه حاد نام می‌گیرد. تنگی نفس حاد می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
آسم
اضطراب
پنومونی (عفونت ریوی)
خفگی یا تنفس مواد مسدود کننده راه هوایی
واکنش‌های حساسیتی
آنمی (کم خونی)
خونریزی جدی و منجر شونده به آنمی
قرار گیری در معرض مقادیر خطرناک مونوکسید کربن
نارسایی قلبی
افت فشار خون
آمبولی ریوی: به وجود لخته خونی در شریان ریوی گفته می‌شود.
روی هم خوابیدن ریه‌ها
فتق هیاتال
تنگی نفس در میان افراد مبتلا به مراحل پایانی یک بیماری رایج است. تنگی نفس به مدت بیش از یک ماه، با نام دیس پنه مزمن شناخته می‌شود.
تنگی نفس با مشکلات قلبی زیر نیز ارتباط داده شده است:
-کاردیومیوپاتی: مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که عضله قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
-مشکلات ریتم قلب
-نارسایی قلبی
-پری کاردیت: به التهاب بافت اطراف قلب گفته می‌شود.
چه عواملی احتمال ایجاد تنگی نفس را تقویت میکنند؟
آلاینده‌های محیطی همچون مواد شیمیایی، رایحه ها، گرد و غبار و دود سیگار می‌توانند نفس کشیدن را برای افراد مبتلا به دیس پنه دشوار سازند. قرار گیری در معرض مواد حساسیت زایی همچون گرده گل و هاگ قارچ از جمله محرک‌های تنگی نفس در افراد مبتلا به آسم هستند. برخی آلاینده‌ها همچون دود تنباکو به صورت اختیاری مصرف شده و قابل پیشگیری هستند. بیماری مزمن انسدادی ریه شامل بیماری‌های مختلفی از جمله آمفیزم و برونشیت مزمن می‌شود. تمام این بیماری ها، نفس کشیدن را دشوار میکنند.
علائم تنگی نفس
تنگی نفس صرف نظر از ناگهانی یا بلند مدت بودن باید همواره یک مشکل جدی در نظر گرفته شود. در صورت تجربه تنگی نفس باید زمان، دفعات تکرار و دیگر علائم همراه آن را یادداشت کرده و به پزشک ارائه داد. پزشک با دریافت این اطلاعات، شناخت بهتری از مشکل بیمار خواهد داشت. تنگی نفس ناگهانی و شدید می‌تواند در اثر وجود هوا در اطراف یا وجود لخته خون درون ریه باشد. هر دوی این موارد، شرایطی اورژانسی بوده و نیازمند مراقبت فوری و اضطراری هستند.
تشخیص علت تنگی نفس چطور انجام می‌شود؟
پزشک جهت شناخت علت بروز تنگی نفس در بیمار انجام یک یا چند مورد از آزمایش‌های تشخیصی زیر را پیشنهاد می‌دهد:
معاینه فیزیکی: پزشک تاریخچه بیمار را مرور کرده و درباره علائم او سوال می‌پرسد. تشخیص اغلب نیازمند انجام آزمایش‌های بیشتر بوده، اما گاهی اوقات توسط پزشک یا تکنسین اورژانس به صورت اضطراری انجام می‌شود.
آزمایش خون: امکان دارد، گاز‌های خون شریانی و میزان اشباع اکسیژن سنجیده شوند.
آزمایش‌های ورزشی: فشار خون، ضربان قلب و تغییرات تعداد تنفس در هنگام ورزش و استراحت اندازه گیری می‌شوند.
نوار قلب: این آزمایش، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده و ریتم‌های غیر طبیعی را نشان می‌دهد.
هولتر مانیتورینگ قلب: امکان دارد، یک پایشگر هولتر به مدت ۲۴ ساعت استفاده شود. گاهی اوقات، استفاده از دیگر انواع پایشگر‌ها تا مدت ۲ هفته برای بیمار تجویز می‌شود.
اکوکاردیوگرافی: در آزمایش اکوی قلب (https://ghalbe-salamat.com/۸۰۴) با استفاده از امواج فراصوت، تصویری متحرک از قلب و دریچه‌های آن ایجاد می‌شود.
تصویر برداری اشعه ایکس از قفسه سینه: این تصویر برداری به ارزیابی شرایط ریه کمک می‌کند.
سی تی اسکن از قفسه سینه
پزشک چگونه می‌تواند تنگی نفس بیمار را مدیریت کند؟
پزشک ابتدا با شناسایی عامل تنگی نفس و سپس درمان آن به مدیریت تنگی نفس کمک می‌کند. بسته به عامل زمینه‌ای تنگی نفس، درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-ورزش کردن: بهبود تناسب اندام می‌تواند قلب و ریه‌ها را تقویت کند. داشتن سلامت عمومی بهتر به رفع تنگی نفس در هنگام فعالیت کمک می‌کند. بازتوانی قلبی عروقی حتی در موارد ابتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی نیز می‌تواند مفید باشد. پزشک، فراگیری تکنیک‌های تنفسی را نیز به بیمار پیشنهاد خواهد داد.
-مصرف دارو: دارو‌های استنشاقی به نام برونکودیلاتور‌ها می‌توانند سبب گشادی راه هوایی در موارد ابتلا به آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه شوند. دارو‌های مسکن یا آرام بخش نیز در رفع تنگی نفس موثر هستند.
-اکسیژن درمانی: دریافت اکسیژن، اغلب با ماسک یا لوله بینی انجام شده و به تنفس راحت‌تر کمک می‌کند. این درمان هنگامی مناسب است که سطح اکسیژن خون توسط پزشک بررسی شده و پایین تشخیص داده شود.
پیشگیری از تنگی نفس
توصیه‌های پیشگیرانه بسته به علت بیماری به بیماران ارائه می‌شوند. پزشک تکنیک‌ها و تغییراتی در سبک زندگی را به فرد پیشنهاد می‌دهد که به کنترل بروز تنگی نفس کمک میکنند. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم از جمله این تغییرات در سبک زندگی هستند.