ورلد بوک وبلاگی با مطالب جالب و کاربردی برای زندگی بهتر

در شرع انور اسلام علاوه از برخی نمازها که انجام آنها بر همه مکلفین واجب و یکسان است، نمازهای مستحبی بسیاری نیز تشریع شده است که انجام آنها برای تقرب بیشتر به خداوند و نیز برخی دیگر از خواص دنیوی یا اخروی توصیه شده است.

در یادداشت فقهی ، احکام نمازهای مستحبی را به همراه طریقه خواندن نماز شب بیان خواهیم کرد. امید است خداوند متعال توفیق نماز مستحبی از جمله نماز شب را به همه ما عطا فرماید.

برخی از خصوصیات نمازهای مستحبی

تمام شرایط نمازهای واجب از جمله پاک بودن بدن و لباس، غصبی نبودن آنها، طهارت وضویی و در صورت لزوم غسل و دیگر شرایط نماز واجب، در نمازهای مستحبی هم باید رعایت شود.
پس نماز مستحبی بدون وضو یا با لباس نجس، مثل نماز واجب، باطل است. (البته در مورد رو به قبله بودن، ایستاده بودن و خواندن سوره مطالبی خواهد آمد).
 

انسان می‌تواند در حال توانایی و اختیار هم نماز مستحبی را نشسته بخواند. البته در این صورت ثواب و ارزش آن نصف نماز در حالت ایستاده است؛ پس اگر کسی بخواهد به ثواب کامل برسد باید دو برابر نماز بخواند تا ثواب کامل را درک کرده باشد. (البته از آنجا که نماز مستحبی چهار رکعتی نداریم باید نمازهای اضافه شده را در هر دو رکعت سلام داد یعنی دو رکعت دو رکعت خواند). مثلا نافله نماز صبح دو رکعت است که اگر کسی بخواهد نشسته بخواند و ثواب کامل هم به او برسد، می‌تواند دو تا دو رکعتی در حالت نشسته بخواند، و البته می‌تواند به همان دو رکعت نشسته هم با نصف ثواب اکتفا کند.
البته اگر نماز مستحبی را نشسته بخواند اما یک یا دو آیه از سوره را در حالت ایستاده بخواند مثل آن است که نماز را از ابتدا ایستاده خوانده است. مثلا اگر بعد از سوره حمد (در حالت نشسته) شروع به خواندن سوره توحید کند و هنگامی که به آیه «لم یلد و لم یولد» رسید بایستد و تا آخر سوره را ایستاده بخواند، مثل آن است که از ابتدا ایستاده خوانده و لازم نیست تعداد رکعات را دو برابر بکند. این طریقه در آن دسته از نمازهای مستحبی مفید است که دارای سوره‌های زیادی هستند (مثلا صد تا سوره توحید) که می‌تواند تمام سوره‌ها را جز سوره آخر نشسته بخواند و سوره اخیر را ایستاده بجا آورد که خداوند عالم با کرم و بزرگواری خود، از او به عنوان ایستاده قبول خواهد فرمود.
 

اگر انسان نماز مستحبی را در حالت نشسته یا ایستاده می‌خواند و از جهت قبله هم اطلاع دارد، باید نماز را رو به قبله بخواند. اما اگر در خالت راه رفتن می‌خواهد نماز مستحبی بخواند، لازم نیست رو به قبله باشد. در این حالت رکوع و سجود را با اشاره سر بجا می آورند و برای سجود سر را کمی بیشتر از رکوع خم می‌کنند.
 

تمامی نمازهای مستحبی دو رکعتی هستند، مگر نماز وتر که یک رکعتی است و آخرین رکعت نماز شب محسوب می‌شود. بنابراین خواندن یک رکعت به نیّت یکی از معصومین برای برآورده شدن حاجات و نگه داشتن رکعت دیگر برای وقتی که حاجات آنها روا شود، نامشروع است.
 

نمازهای مستحبی سوره ندارند، یعنی می‌توان بعد از حمد رکوع را انجام داد؛ البته اگر سوره بخوانند فضیلت بیشتر دارد. البته اگر کسی بخواهد برخی از نمازهای مستحبی که مثلا در مفاتیح‌الجنان یا دیگر کتابهای دعا آمده و سوره یا سوره های خاصی دارد را بجا آورد و به ثواب مخصوص آنها نائل شود، باید سوره های گفته شده را بخواند. اما در نوافل روزانه و نماز شب و نیز نماز مستحبی که انسان با اختیار خود می‌خواند، خواندن سوره لازم نیست.

قطع کردن نماز مستحبی قبل از پایان نماز حرام نیست؛ اما قطع کردن نماز واجب، حرام است.

اهمیت و فضیلت نافله

در دین اسلام تاکید فراوانی بر انجام نمازهای مستحبی شده و ثواب‌های فراوانی برای آن بیان شده است. در میان نمازهای مستحبی نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است.

روایات فراوانی در مورد اهمیت نافله از معصومین(علیهماالسلام) نقل شده است:

« إِیّاکُمْ وَ الْکَسَل. إِنَّ رَبّكُمْ رَحیمٌ یَشْكُرُ الْقَلیلَ. إِنَّ الرَجُلَ لَیُصَلّی رَکْعَتَینِ تَطَوُّعاً یُریدُ بِهِما وَجْهَ اللهِ فَیَدْخُلُهُ اللهُ بِهِما الْجَنَّةَ (ترجمه: امام صادق علیه السلام فرمود: «بر شما باد دوری از تنبلی و کسلی! همانا پروردگار شما مهربان است و چیز کم را سپاس و شکر می‌گوید. همانا مردی برای رضا و خشنودی خدا دو رکعت نماز مستحبّی به جا می‌آورد و خداوند به خاطر خواندن همان دو رکعت او را داخل بهشت می‌کند.»)[وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۴]

در برخی روایات، نمازهای نافله موجب جبران نقص نمازهای واجب شمرده شدند.[وسائل الشیعه، ‌۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۱۳-۳۱۵، ج۴، ص۷۱-۷۴] 

از جمله در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است: «...وَ إِنَّمَا أَمَرْنَا بِالنَّافِلَةِ لِیَتِمَّ لَهُمْ بِهَا مَا نَقَصُوا مِنَ الْفَرِیضَة؛ همانا ما به نمازهای نافله امر شدیم تا به واسطه آنها نقص نمازهای واجب جبران شود.»[ وسائل الشیعه، ‌۱۴۰۹ق، ج۴، ص۷۱] 

مهمترین اثر نافله در حدیثی به نام حدیث قرب نوافل چنین آمده است: راوی از امام صادق علیه السلام و ایشان از پیامبر صلی الله علیه و آله و پیامبر صلی الله علیه و آله از خداوند عزوجل چنین نقل می‌کند:

«به درستی که بنده من با نافله و کارهای مستحبی قرب را می‌جوید تا این که او را دوست بدارم و هنگامی که او را دوست داشتم گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشم او می‌شوم که با آن می‌بیند و زبان او می‌گردم که با آن سخن می‌گوید....»[ اصول کافی، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۵۳] 

فضیل بن یسار از امام صادق(علیه السلام) نقل کرد که ایشان فرمود: «نماز‌های واجب و نافله پنجاه و یک رکعت هستند. دو رکعت نافله عشاء که نشسته خوانده می‌شود یک رکعت محسوب می‌شود. نمازهای واجب هفده رکعت و نمازهای نافله سی و چهار رکعت می‌باشند»[ وسایل الشیعه،‌۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۶] 

برای ادامه مطلب نوافل ، اهمیت و کیفیت نماز شب بر روی لینک زیر ادامه مطلب کلیک کنید