سخنگوی سازمان آتش نشانی شهرداری تهران در خصوص آموزش شهروندان در حین، قبل و بعد از وقوع زلزله توضیحاتی ارائه کرد.
کره زمین که ما بر روی آن زندگی می کنیم هر از گاهی دچار یک حادثه طبیعی می شود. این حوادث که از آن به بلایای طبیعی نیز یاد می کنند، ممکن است هر بار در یک منطقه و به یک صورت خاص بروز پیدا کند.
بلایای طبیعی، به مجموعه‌ای از حوادث زیانبار گفته می‌شود که منشاء انسانی ندارند. این حوادث معمولاً غیرقابل پیش‌بینی بوده یا حداقل از مدتها قبل نمی‌توان وقوع آنها را پیش‌بینی کرد. تا کنون بیش از 40 مورد از این حوادث شناسایی شده که درصد زیادی از آن ها در ایران سابقه وقوع داشته است.
زلزله یکی از مهمترین و ویرانگرترین بلایای طبیعی است هر از گاهی اتفاق می افتد و اگر آمادگی لازم وجود نداشته باشد، تلفات جانی و خسارات مالی سنگینی نیز به بار می آورد.
در خصوص آموزش شهروندان در حین، قبل و بعد از وقوع زلزله با جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی شهردار تهران به گفت وگو نشستیم.
با توجه به اینکه هر لحظه امکان وقوع زلزله در تهران وجود دارد باید چه آموزش‌های شهروندان ببنید تا خسارت ناشی از زلزله کمتر شود؟
حوادث طبیعی در تمام کشور‌های دنیا رخ می‌دهد و تجربه نشان داده که بهترین راه برای جلوگیری از خسارات و تلفات بیشتر، پیشگیری در کنار آموزش‌های موثر، جدید و دائمی است. البته نباید از مسئولیت دستگاه ها، نهاد‌ها و مسئولان دولتی و غیر دولتی در فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب چشم پوشی کرد.
اما مقوله آموزش موثرترین راه برای کنترل این حوادث است. در این زمینه، نهاد‌های آموزشی بویژه آموزش و پرورش و همچنین رسانه‌ها نقش بسیار مهمی دارند. یکی از سخت‌ترین و خطرناکترین بحران ها، زلزله است. تا کنون هیچ مرجع رسمی موفق به پیش بینی زلزله نشده و با توجه به گستردگی و قدرت تخریب کنندگی بالایی که زلزله دارد، تعداد تلفات و مصدومین و همچنین خسارات ناشی از آن بسیار زیاد است.
اقدامات مربوط به زلزله به ۳ دسته اقدامات پیش از بروز زلزله، اقدامات در حین زلزله واقدامات پس از زلزله است.
مردم چه اقداماتی باید از قبل از وقوع زلزله انجام دهند؟
شهروندان باید در هنگام خرید ساختمان محل کار یا زندگی، اطمینان پیدا کنند که آن ساختمان بر اساس اصول ایمنی و مهندسی ساخته شده و مقاومت لازم را داراست و درصورت لزوم، با اخذ مجوزات لازم و مشاوره مهندسان خبره، نسبت به مقاوم سازی بنا‌ها اقدام کنند.
همچنین مراکز صنعتی و حتی ساختمان‌ها می‌توانند از دستگاه‌های خودکار برای قطع اتوماتیک انرژی (برق و گاز) در هنگام بروز زلزله استفاده کنند. مردم با کمک مشاوران ایمنی، روش‌های واکنش مناسب در زمان زلزله را فراگرفته و آنرا به سایرین بویژه کودکان نیز یاد دهند.
باید بگویم که اماکن تجمعی مانند ادارات، هتل ها، پادگان ها، مجتمع‌های مسکونی و... باید مکانی را تحت عنوان نقطه امن (SAFTY AREA) مشخص و با تابلو‌هایی آن را برای حاضران مشخص کنند که در زمان زلزله به سرعت در آن محل تجمع کنند.
شهروندان چه نکاتی را باید در منازل و محل کار خود برای وقوع زلزله آماده کنند؟ ایا نیاز است وسایلی همیشه در خودرو آماده باشد؟
شهروندان باید با خطرات ناشی از بروز زلزله در محل کار و زندگی خود آشنا شده و محل انشعابات انرژی واحد و ساختمان خود از جمله شیر اصلی گاز، آب و کنتور برق را به خاطر بسپارند. همچنین مسیر‌های خروج اضطراری در محل کار و زندگی خود را بدانند و نقاط محکم و استوار مکان را شناسایی کنند. مکان‌های امن محل و مراکز خدمات شهری (سوله‌های بحران، پایگاه‌های امداد، آتش نشانی و...) در نزدیکی محل کار و زندگی خود را شناسایی کنید و اجسام سنگین که احتمال سقوط دارند (کمد، آباژور، تابلو‌های بزرگ) را با پیچ و مهره به دیوار محکم کنند.
ببینید از استحکام وسایل آویزان از سقف، مانند لوستر و پنکه‌های سقفی اطمینان حاصل کنید و روی شیشه پنجره‌ها را با ورق‌های مات کن یا چسب‌های پهن بپوشانید و کیف زلزله (پک احتیاط) را تهیه و آنرا در مکانی امن و در دسترس‌ترین جای ممکن قرار دهید. همه افراد خانواده باید جای کیف زلزله را بدانند. محتویات این کیف باید متناسب با تعداد اعضای خانواده باشد. شامل کنسرو، آب آشامیدنی، لوازم کمک‌های اولیه، رادیو و باتری، کپی مدارک شناسایی اعضای خانواده و... بهتر است محتویات، قبل از فاسد شدن مصرف شده و جایگزین شوند. شهروندان برای خودروی خود نیز کیف زلزله تهیه و آنرا زیر صندلی راننده قرار دهند.
حضور در مانور‌های تمرینی چقدر می‌تواند در هنگام بروز زلزله کمک کند؟
شهروندان از فراگیری آموزش‌های لازم غافل نمانند و در مانور‌های تمرینی شرکت کنید. آموزش‌های فراگرفته بویژه پناه گرفتن در زمان زلزله را در خانه و با حضور اعضاء خانواده تمرین کنند.
با اعضای خانواده مکان مشخصی را درنظر گرفته تا بعد از زلزله و درصورت گم کردن یکدیگر، در آن مکان همدیگر پیدا کنند.
زمانی که زلزله رخ داد مردم باید چه کار کنند آیا سریعا خانه را ترک و به خیابان بیایند؟
در زمان زلزله شهروندان فقط چند ثانیه فرصت دارند که به محل امن بروند. پس خونسردی خود را حفظ کرده و در چنین مواقعی موفقیت با کسانی است که از قبل نقاط امن مکان خود را شناسایی کرده باشند.
اگر میز محکم و مقاومی در محل هست، به زیر آن بروند. با یک دست پایه میز را گرفته و با دست دیگر از سر و گردن خود محافظت کنند. از دویدن به سمت راه پله و استفاده از آسانسور خودداری کنند.
شهروندان در مجاورت پنجره ها، در‌ها و کمد‌های شیشه دار قرار نگیرند از کنار قفسه‌ها و اجسام سنگین مانند مجسمه‌ها و کمد‌ها که احتمال سقوط دارند دور شوند. اگر مکان مناسبی برای پناه گرفتن نبود، درمقابل ستون‌های دیوار و یا سه کُنج دیوار قرار گرفته و با هر وسیله‌ای از سر و گردن خود محافظت کنند. اگر چیزی در دسترس نبود، با دست‌های خود این کار را انجام دهید.
راهرو‌های داخل منزل یا محل کار، سرویس‌های بهداشتی و نقاط کم عرض که فاصله دیوار‌ها کمتر است مکان مناسبی برای پناه است. با صحبت کردن با سایرین، آنان را به آرامش دعوت کرده و آنها را به مکان امن راهنمایی کنند.
از قرار گرفتن در بلندی‌ها مانند لبه بالکن ها، پنجره ها، پشت بام خودداری کرده و اگر در مکانی هستید که اطلاعاتی از نقاط آنجا ندارید، می‌توانید در حاشیه کناری اجسام بزرگ مانند مبل و اوپن آشپزخانه (مثلث حیات) استفاده کنید. آشپزخانه به دلیل وجود اجسام سنگین و نامتعادل مانند یخچال، جای مناسبی برای پناه گرفتن نیست. از دویدن بدون هدف در محیطی که هستید خودداری کرده و کودکان را در آغوش خود گرفته و با بدن خود از آنان محافظت کنید.
اگر در اماکن تجمعی نظیر باشگاه ها، سینماها، فروشگاه‌ها و... هستید از هجوم به سمت در خروجی خودداری کرده و سریعاً خود را به کنار دیوار‌ها و ستون‌ها برسانید و از سر و گردن خود محافظت کنید.
اگر شهروندان در هنگام بروز زلزله در بیرون از ساختمان بودند باید چه اقداماتی انجام دهند؟
به سوی نزدیکترین فضای باز حرکت کرده و از کنار درختان قدیمی، ستون‌ها و پل ها، سازه‌ها و ساختمان‌های بلند و بویژه ساختمان‌های درحال ساخت و ساختمان‌های شیشه‌ای دور شوند.
در کنار دکل‌ها و تیر‌های برق و یا زیر کابل‌ها توقف نکنند و از ایستادن در حاشیه رودها، دره ها، و شیب‌های تند که احتمال سقوط و یا رانش زمین وجود دارد خودداری کنند.
اگر شهروندان در هنگام بروز زلزله در داخل خودرو بودند باید چه اقداماتی انجام دهند؟
خونسردی خود را حفظ کرده و به آهستگی خودروی خود را به کنار خیابان هدایت کرده و دور از نقاط خطرناک متوقف شده و تا پایان لرزش، از خودرو پیاده نشوند. کودکان به پایین صندلی‌ها رفته و خود نیز خم شده و با دست‌ها از سر و گردن خود محافظت کنند. هرگز از روی پل ها، تونل‌ها و گذرگاه‌هایی که احتمال آسیب دیدن آنها زیاد است عبور نکنند.